Tùy tâm biến hiện

Khi nhắc đến chữ Tâm là nhắc đến trái tim, lòng dạ, lương tâm con người. Mọi hành động của con người đều xuất phát từ cái tâm, tâm thiện thì hành động đúng đạo lý, lẽ phải; tâm không lành thì sẽ sinh tà ý và làm nhiều điều xấu ác, tội lỗi. 

Chữ Tâm thường được dùng để hướng suy nghĩ của con người đến cái thiện, tu thân, dưỡng tính, sống tích cực và làm nhiều điều tốt lành. Thông thường trong lòng chúng ta chứa đựng điều gì, sẽ chiêu cảm và nhìn thấy những thứ tương tự. Khi nội tâm bạn thật sự yên tĩnh, những hỗn tạp xấu ác của thế gian sẽ không phiền đến được. Cũng như người tin tưởng vào những điều tốt đẹp, cuộc sống sẽ luôn có những điều tươi mới.

Nương theo giáo pháp Phật Đà

Chữ Tâm Phật dạy giúp ta ngộ đời 

Đến bờ giác ngộ thảnh thơi

Xa rời phiền não cuộc đời an vui

Đức Phật có dạy: “Tất cả chúng sinh đều có bản tâm thanh tịnh. Chúng sinh chẳng nhận thấy được vì bị vô minh che lấp” (Kinh Đại Bát Niết Bàn). Tức là, con người ai ai cũng có sẵn bản tâm thanh tịnh, trong sáng tròn đầy, vắng lặng nhưng vì bị ngoại cảnh bên ngoài chi phối, tâm đó luôn bị xao động, thành ra tâm trí bất an điên đảo, tạo tội tạo nghiệp trong vòng luân hồi bất diệt. 

Trong Kinh Thủ Lăng Nghiêm, Đức Phật dạy như sau: “Tùy tâm biến hiện”, nghĩa là mọi sự việc trên thế gian này dù như thế nào, tốt hay xấu, lành hay dữ, đúng hay sai, phải hay trái, được hay không, đều do vọng tâm của chúng ta biến hiện cả. Đức Phật cung có dạy: “Căn bản của sanh tử luân hồi là: Vọng tâm. Căn bản của Bồ-đề Niết-bàn là: Chân tâm”. Chúng sanh sở dĩ bị trầm luân sanh tử, bởi vì mỗi ngày luôn luôn sống với vọng tâm, tức là cái tâm không đứng yên, luôn luôn thay đổi, khi vui khi buồn, khi thương khi ghét, khi khen khi chê, khi tán thán khi phê phán. 

Bản tâm thanh tịnh hay chân tâm thường hằng, vĩnh viễn, luôn luôn hiện hữu mà người nào cũng có thì không sinh không diệt. Chỉ có Vọng tâm: tham lam, sân hận si mê, mới có sanh và diệt mà thôi. Bởi Tâm lệch lạc thì cuộc sống điên đảo đảo điên. Tâm gian dối thì cuộc sống bất an. Tâm ghen ghét thì cuộc sống hận thù. Tâm đố kỵ thì cuộc sống mất vui. Tâm tham tham thì cuộc sống dối trá. 

Điều phục thân tâm, rèn định tâm 

Với Phật giáo, tâm là chuyển nghiệp, là sửa mình để thay đổi số phận theo chiều hướng tích cực, nhằm đạt tới cứu cánh là giải thoát. Tâm là một thế giới cần khám phá hơn bất cứ điều gì khác, nhưng bằng trực quan chúng ta không thấy, không biết và không hiểu được cái tâm, mà phải suy luận thông qua những hiệu ứng mà nó đem lại. 

Cũng giống như việc, con người có thể biết mọi sự việc bên ngoài một cách rõ ràng rành mạch, nhưng chuyện bên trong tâm trí của chính mình thì lại không biết. Một số người cho rằng, thân là thật và quan trọng hơn hết. Ngược lại, Phật cho rằng tâm ý là quan trọng, bởi vì ý suy nghĩ rồi miệng mới nói năng, rồi thân mới hành động. Cho nên, Đức Phật nói tâm làm chủ, tâm tạo tất cả. 

Mặc dù có nhiều cách thức điều phục tâm, nhưng thực tế, tâm chỉ có thể thực sự được rèn luyện bởi chính nó, chứ không phải nhờ bất kỳ yếu tố bên ngoài nào khác. Đôi khi, chúng ta cố gắng hiểu được tâm mình, đôi khi chúng ta muốn đè nén tâm. Đây không phải là những biện pháp tích cực, thiện xảo để chuyển hóa tâm. Hầu hết các kỹ năng rèn luyện tâm đều không thực sự thành công vì tâm phức tạp như chính chúng ta vậy. Nếu bối rối, tán loạn, tâm sẽ dẫn dắt ta trôi lăn trong cõi luân hồi. Nếu định tĩnh, an lạc, tâm có thể đưa ta tới Niết Bàn giải thoát. Vì thế, tâm chúng ta có đủ công dụng thiện và công dụng bất thiện. Đó là lí do tại sao Đức Phật dạy rằng tâm cần phải được điều phục.

Nhờ sự an bình trong tâm này, chúng ta có thể dễ dàng đạt tới tầm nhìn cao hơn về vạn pháp để từ đó không gặp khó khăn trong việc chế ngự những độc trong tâm